مشرق الاذکار، عبادتگاه بهائیان

معابد بهائی تحت عنوان مشرق الاذکار، نخستین بار توسط حضرت بهاءالله در امّ الکتاب بهائیان "کتاب اقدس" اشاره شده است و جزئیات ساختمان و یا ابنیه حول آن نیز هم از سوی حضرت بهاءالله و هم جانشین ایشان، حضرت عبدالبهاء تشریح شده است.

در آثار بهائی آمده است که مشرق الاذکارها باید در هر شهری بنا شوند و تاکید شده که درهای آن باید به روی تمام پیروان ادیان باز باشد؛ آنچه که در این مکان برای پرستش خداوند، تلاوت می شود باید تنها از آثار الهی - متعلق به دیانت بهائی یا هر یک از کتب آسمانی دیگر – باشد. این آثار الهی می تواند به هر زبانی تلاوت شود. تلاوت ادعیه و مناجات های اگر چه می تواند به صورت دسته جمعی و در گروه های همسرائی باشد ولی استفاده از آلات و ادوات موسیقی در این مکان جائز نیست. همچنین مشرق الاذکار نباید محل موعظه و نصیحت و سخنرانی برای مردم باشد و همچنین اجرای مراسم و آئین های مذهبی نیز در آن مکان مجاز نیست.

تمام مشرق الاذکارهای بهائی، با یک الگوی مشابه طراحی می شوند که قسمتی از آن در آثار بهائی مشخص شده است. حضرت عبدالبهاء مهم ترین خصوصیت این معابد را 9 وجه بودن آن تعیین کرده اند. البته با اینکه تعدادی مشرق الاذکارهای فعلی دارای گنبد هستند ولی رعایت این نکته الزامی نیست. در آثار بهائی تاکید شده است که مشارق الاذکار باید فاقد هر گونه تزئینات داخلی مانند نقاشی، مجسمه یا طرح هایی - مشابه آنچه در کلیساها وجود دارد- باشند و ضمناً نباید محلی به عنوان منبر یا محراب در آنها وجود داشته باشد. تا امروز تمامی مشرق الاذکارها دارای یک تالار مسطح و یک دست در زیر گنبد هستند و ردیف های صندلی و نیمکت رو به قبلۀ بهائیان یعنی آرامگاه حضرت بهاءالله در عکا (روضه مبارکه) قرار گرفته اند.

معابد بهائی گرچه از اصول کلی یکسانی برخوردار هستند ولی هر کدام طرحی منحصر به فرد دارند که معمولاً پس از مطالعه و تحقیق پیرامون عناصر فرهنگی آن منطقه و نیز استفاده از مواد و مصالح بومی با تلفیقی از فرهنگ و هنر بومی و نیز عناصر هنری بهائی ساخته می شوند.

مشرق الاذکار های بهائی همچنان که در آثار این دیانت تصریح شده است باید از ابنیه مکملی هم برخوردار باشند که برای ارائه خدمات اجتماعی و فرهنگی مورد استفاده قرار می گیرند از جمله اماکن آموزشی، بیمارستان، آسایشگاه معلولین و سالمندان، نوانخانه برای نگه داری از ایتام و خلاصه سایر مراکز انسان دوستانه.

تمامی معابد بهائی موجود در جهان توسط کمک ها و اعانات داوطلبانه بهائیان ساخته شده است و تنها بهائیان مجاز به تامین هزینه ساخت این اماکن هستند. این مشرق الاذکار ها در هر کشور زیر نظر محفل روحانی ملی آن کشور اداره می شوند. باید تذکر داد که مقام اعلی یعنی آرامگاه حضرت باب و روضه مبارکه آرامگاه حضرت بهاءالله و نیز سایر ابنیه واقع در کوه کرمل در حیفا جزء معابد بهائی به شمار نمی روند و کارکرد اداری و یا زیارتی مخصوص به خود دارند.

مشرق الاذکار عشق آباد، ترکمنستان:

اولین معبد بهائی در شهر عشق آباد کشور ترکمنستان در سال 1902 تا 1908 ساخته شد. طراحی این بنا توسط استاد علی اکبر بنّا و تحت نظارت وکیل الدوله که یکی از نوزده تن از حواریون حضرت بهاءالله بود، به مرحله اجرا درآمد.

عشق آباد در صحرای مسطح غرب ترکمنستان و در نزدیکی سلسله جبال البرز واقع است.

این مشرق الااذکار توسط باغ هایی احاطه شده بود. در چهار سوی باغ های این بنا، ساختمان هایی قرار داشت: یک مدرسه، یک اقامت گاه برای زائران بهائی، یک بیمارستان کوچک و یک ساختمان برای باغبانان.

پس از دو دهه، حکومت کمونیستی شوروی این مکان را مصادره کردند و در سال 1928 آن را به بهائیان اجاره دادند. تا اینکه سرانجام پس از مذهب زدایی دولت شوروی، در سال 1938 این مکان به کلی از بهائیان گرفته شد و به موزه هنر مبدّل گشت. در سال 1948 ساختمان مشرق الاذکار بهائی که اینک موزه هنر بود، متاثر از یک زلزله شدید، آسیب دید و بعد از سالها در اثر باران سنگین و سایر عوامل فرساینده محیطی ویران شد و در سال 1963 تبدیل به یک پارک عمومی گردید.

*******************

مشرق الاذکار ویلمت، شیکاگو، امریکا:

سنگ بنای مشرق الاذکار ویلمت در سال 1912 توسط حضرت عبدالبهاء در طی سفر ایشان به آمریکا و کانادا نهاده شد. ساخت این بنا در سال 1921 آغاز شد و با تعویق طولانی به علت رکود اقتصادی شدید دهه 30 و نیز جنگ دوم جهانی، سرانجام در سال 1953 به اتمام رسید. مشرق الاذکار ویلمت قدیمی ترین و بزرگترین معبد بهائی است و در میان بهائیان به " امّ المعابد غرب" مشهور است. این بنا در سواحل دریاچه میشیگان و در شمال حومه شهر کوک واقع است. نمای این بنا توسط سیمیان تمیز و سفیدی از کوارتز پوشیده شده است. این بنا برندۀ جوایز معماری و مهندسی بسیاری شده است که جزء آثار ملی تاریخی امریکا و منطقه شیکاگو نیز ثبت گردیده است.

ارتفاع تالار اصلی این معبد 138 فوت (42 متر) و قطر قوس گنبد آن 90 فوت (5/27 متر) است. ظرفیت صندلی های تالار اصلی آن حدود 1192 نفر است. مانند تعدادی از سایر معابد بهائی، این بنا نیز دارای بالکنی دورادور آن است که گروه همسرایان در آنجا به اجرا می پردازند. هیچ آلات موسیقی در تالار اصلی نواخته نمی شود با این حال استفاده از ابزار موسیقی در سایر اتاق های انتظار و ملاقات آزاد است. افراد در تالار اصلی اجازه عکس برداری یا فیلم برداری نیز ندارند. این بنا در تمام روزهای سال برای زائرانی از همه ادیان گشوده است. مرکز زائران که در پائین تالار اصلی واقع است، دارای دفاتر، کتابخانه، فروشگاه کتاب، اتاق تحقیق، اتاق پخش فیلم و یک تالار بزرگ برای اجرای مراسم و گردهمآیی در جشن ها و کنفرانس ها است.

*******************

مشرق الاذکار کامپالا، اوگاندا:

امّ المعابد آفریقا بر تپه کیکایا در کامپالا در کشور اوگاندا بنا شده است. این معبد توسط چارلز میسون ریمی طراحی شده است. سنگ بنای این معبد در سال 1958 نهاده شد و سر انجام در سال 1961 به پایان رسید.

این بنا بیش از 130 فوت (37 متر) ارتفاع دارد و قوس گنبد آن بیش از 100 متر است. زیر ساخت این بنا 10 فوت درون زمین قرار دارد تا از خطر زلزله در امان باشد.

گنبد سبز رنگ این معبد از موزائیک ایتالیایی و کاشی های سقف پائین از کشور بلژیک تامین شده اند. دیوارهای این بنا از سنگ پیش ساخته موجود در معادن کشور اوگاندا تشکیل شده اند. شیشه های رنگی کار شده در دیوار ها از کشور آلمان هستند و قطعات چوبی استفاده شده در درب ها و نیمکت ها محصول خود کشور اوگاندا هستند. محوطه این مکان، علاوه بر مشرق الاذکار و باغ ها از اقامتگاه مسافرین و مرکز اداری نیز تشکیل شده است.

*******************

مشرق الاذکار سیدنی، استرالیا:

ساخت مشرق الاذکار سیدنی در استرالیا در سال 1961 آغاز شد و پس از چهار سال به اتمام رسید. طرح اولیه آن توسط میسن ریمی در سال 1957 به آرشیتکت استرالیایی، جان بروگان داده شد و او طرح را توسعه داد و به اجرا درآورد. مصالح ساختمانی عبارت از چوبهای سخت و فشرده استرالیا و بتن است که گنبدی نیز بر روی آن بنا شده است و ظرفیت 600 نفر را دارد. ساختمان این معبئ 38 متر ارتفاع دارد و قوس گنبد آن در عریض ترین نقطه، 20 متر است به طوری که این بنا از سواحل شمالی شهر سیدنی قابل رویت است.

باغ های حول این بنا از گل ها و گیاهان بومی پوشیده شده است. سایر ابنیه متعلق به مشرق الاذکار عبارتن از یک اقامتگاه برای زائرین، فروشگاه کتاب، محل پیک نیک، کلبه ای برای سرایدار، و مراکز اداری جامعه بهائی استرالیا. این معبد نیر به عنوان "امّ المعابد استرالیا" شناخته می شود.

*******************

مشرق الاذکار فرانک فورت، آلمان:

امّ المعابد اروپا در پای کوه های تانوس آلمان در دهکده لانگهاین در فرانک فورت آلمان واقع است. طراحی این ساختمان توسط توتو روکهول انجام گرفت. این بنا در سال 1964 به پایان رسید و در ساخت آن از استیل، آلومینیوم و شیشه استفاده شد. 540 پنجره به شکل الماس به گنبد این معبد هاله ای نور و درخشش حاصل از بازتاب نور خورشید را داده است. خصلت اکوستیک این بنا توسط پژواک بین گنبد و رزونانس و تشدید آن به وسیله لبه های بی شمار پنجره ها به وجود می آید. گروه های همسرائی معمولاً دورادور تالار اصلی معبد به تلاوت دعا مشغول می شوند در حالیکه حضّار در مرکز تالار قرار دارند. در حال حاضر برنامه هایی برای بنای آسایشگاهی برای نگهداری از سالمندان وابسته به مشرق الاذکار در دست اجراست.
*******************

مشرق الاذکار پاناما:

مشرق الاذکار پاناما در شهر پاناما سیتی در سال 1972 با طراحی پیتر تیلتسون، تکمیل شد. این معبد به عنوان امّ المعابد آمریکای لاتین شناخته می شود. این معبد بر روی صخره بلندی به نام کوه آواز بنا شده است.

گنبد این معبد با هزاران کاشی بیضی شکل سفید رنگ پوشیده شده است و دروازه های ورودی نیز از یک طرح منحصر به فرد سه بعدی و هر یک به صورت یک مثلث متساوی الاضلاع ساخته شده اند.

*******************

مشرق الاذکار تیپاپاتا، ساموآی غربی:

معبد بهائی در تیپاپاتا در 8 کیلومتری آپیا در ساموآی غربی در سال 1984 تکمیل شد و به عنوان امّ المعابد جزایر پاسیفیک شناخته می شود. طراح این بنا، یک مهندس ایرانی به نام حسین امانت است که توسط ملیتوآ تانومافیلی دوم، پادشاه ساموآ (1913-2007) که نخستین پادشاه بهائی بود، وقف شد. این بنای گنبد دار با ارتفاع 30 متر به روی مردم برای تلاوت دعا و مناجات های انفرادی، برگزاری اعیاد و مراسم ایّام محرّمه (تعطیلات بهائی) و نیز گردهم آیی های هفتگی باز است.

*******************

مشرق الاذکار دهلی نو، هند:

معبد بهائی در دهلی نو پایتخت هندوستان در سال 1986 تکمیل شد و به عنوان امّ المعابد شبه قاره هند شناخته شد. این بنا جوایز بی شماری را در هنر معماری به خود اختصاص داده است. طراح این بنا مهندس ایرانی، به نام فریبرز صهباء می باشد. او این معبد را از شکل گُل لوتوس (نیلوفر آبی) الهام گرفت به طوری که در این بنا از 27 سنگ مرمر مستقل و ایستاده که در خوشه های سه تایی قرار گرفته اند تشکیل شده تا 9 وجهی بودن آن را ایجاد نمایند.

9 دروازه ورودی به تالار مرکزی باز می شود که ظرفیت آن بیش از 2500 نفر است. با ارتفاع بیش از 40 متر، پوشش این بنا با مرمرهای سفید می درخشد و مساحت آن بالغ بر 105 هزار متر مربع است. هزینه لازم برای خرید این مکان توسط فردی به نام اردشیر رستم پور از حیدر آباد تامین شد که پس انداز همه عمر خود را در سال 1953 بدین منظور وقف خرید این زمین کرد.

پس از افتتاح این معبد برای بازدید عموم در سال 1986 در دهلی نو، در سال 2002 این معبد بیش از 50 میلیون بازدید کننده را جذب کرده و تبدیل به یکی از پر بیننده ترین ساختمان های جهان شده است به طوری که تعداد بازدید کننده های آن از ساختمان های مشهوری نظیر برج ایفل و تاج محل نیز فزون تر بوده است. در تعطیلات دین هندو، بیش از 150 هزار نفر از این مکان بازدید می کنند که سالانه در حدود 4 میلیون بازدید کننده دارد (حدود 13 هزار نفر در روز، یا 9 نفر در دقیقه).

این بنا به معبد لوتوس هم در بین بهائیان و هم غیربهائیان مشهور شده است. لوتوس یکی از نماد های فرهنگی مهم در آئین هندو، سیک ها و بودایی ها است و در عقاید سیک ها، گلی است که به خدای آنها ، شیوا تقدیم شده است. فریبرز صهبا این نماد را به عنوان یک سمبول ملّی و بنابر خصلت منحصر به فرد این گل که در مرداب ولی در نهایت پاکی می روید، انتخاب کرده است.

*******************

مشرق الاذکار سانتیاگو، شیلی:

در اواخر سال 2002، محفل روحانی ملی شیلی و بیت العدل اعظم الهی از بین تمام طرح های پیشنهاد شده، طرحی را از معمار ایرانی تبار کشور کانادا، سیامک حریری برای ساخت مشرق الاذکار و امّ المعابد امریکای جنوبی انتخاب نمودند.

جوانب این معبد از صفحات بزرگ نیمه شفافی از مرمر سفید و شیشه تشکیل شده است. فضای داخلی معبد از ساختار مشبکی از استیل که گنبد بالایی را پشتیبانی می کند، ساخته می شود. سیامک حریری، طراح این بنا، از آن به عنوان " معبد نور" نام می برد که در شب با انعکاس نور، می درخشد.

پس از ماه های متمادی تست و بررسی مدل کامپیوتری آن، بنای این مشرق الاذکار در اوایل سال 2007 میلادی شروع گردید و تخمین زده می شود که تکمیل این بنا دو تا سه سال طول بکشد و در آینده مراکز آموزشی، علمی و درمانی نیز به این مکان اضافه شود.

-------------------------

محل مشرق الاذکار های موجود: